Чих болон чихний сонсголын явц

Сонсголын явц

• чихний дэлбэн - Дууны долгионыг цуглуулан сонсголын сувагт дамжуулдаг. Дийлэнх хэсэг нь мөгөөрснөөс тогтдог.
• гаднах сонсголын суваг - Дууны долгионыг чихний хэнгэрэгт дамжуулдаг. Энэ сувгийг бүрхсэн арьс нь хулхи ялгаруулдаг ба хулхи нь тэр хэсгийн арьсыг гэмтэх, үрэвсэхээс хамгаална. Хулхи хэт их хуримтлагдвал сонсголын суваг бөглөрөх аюултай ба энэ үед чих хэсэг зуур сонсголгүй болно гэсэн үг.
• дунд чих - Хэнгэрэгийн хөндий ба үүний дотор байрлах чихний яснуудаас бүрдэнэ. Хамар хоолойн хөндийтэй Еустакийн хоолойгоор холбогддог.
• дотор чих - Хүн тэнцвэрээ хадгалах, дуу чимээ сонсоход маш чухал үүрэгтэй эрхтэн юм.
• сонсголын мэдрэл - 8-р тархины мэдрэл, энэ нь чихний дунгаас ирэх дохиоллыг тархинд дамжуулж өгдөг. Энэхүү мэдрэл нь тэнцвэр хадгалах талаархи мэдээллийг бас дамжуулдаг ба сонсгол-тэнцвэрийн мэдрэл ч гэж бас нэрлэдэг.
• сонсголын зам - Сонсголын мэдрэлийн тархин дахь үргэлжлэл. Ширхэгүүд нь харааны төвгөрөөр дамжуулан сонсголын төвд мэдрэмжийг хүргэнэ.
• сонсголын төв - Их тархины чамархайн дээд хэсгийн атираанд байрлана. Энд дуу чимээний мэдрэмжийг боловсруулдаг. Дууны өндөр намаас шалтгаалан өөр өөр хэсэг нь идэвхжинэ.
• Еустакын хоолой - Энэ нь хамар хоолойн хөндийг дунд чих (хэнгэрэгийн хөндий)-тэй холбож, дунд чихийн даралт, гаднах орчингийн агаарын даралтыг тэнцүүлж өгдөг. Ихэвчлэн залгих үед нээгддэг. Хэрвээ удаан хугацаагаар хаагдвал дунд чихний даралт буурч, чих бөглөрөх мэдрэмж төрнө. Гаднах орчингийн агаарын даралт өөрчлөгдөхөд, чих тогших мэт чимээ сонсогддог, энэ үед Еустакийн хоолой нээгдэж хэнгэрэгийн хөндийд агаар орно (гаднах даралт их үед), эсвэл хэнгэрэгийн хөндийгээс агаар гадагшлана (гаднах даралт бага үед).

Чих

• чихний дэлбэн - Дууны долгионыг цуглуулан сонсголын сувагт дамжуулдаг. Дийлэнх хэсэг нь мөгөөрснөөс тогтдог.
• гаднах сонсголын суваг - Дууны долгионыг чихний хэнгэрэгт дамжуулдаг. Энэ сувгийг бүрхсэн арьс нь хулхи ялгаруулдаг ба хулхи нь тэр хэсгийн арьсыг гэмтэх, үрэвсэхээс хамгаална. Хулхи хэт их хуримтлагдвал сонсголын суваг бөглөрөх аюултай ба энэ үед чих хэсэг зуур сонсголгүй болно гэсэн үг.
• дунд чих - Хэнгэрэгийн хөндий ба үүний дотор байрлах чихний яснуудаас бүрдэнэ. Хамар хоолойн хөндийтэй Еустакийн хоолойгоор холбогддог.
• дотор чих - Хүн тэнцвэрээ хадгалах, дуу чимээ сонсоход маш чухал үүрэгтэй эрхтэн юм.
• сонсголын мэдрэл - 8-р тархины мэдрэл, энэ нь чихний дунгаас ирэх дохиоллыг тархинд дамжуулж өгдөг. Энэхүү мэдрэл нь тэнцвэр хадгалах талаархи мэдээллийг бас дамжуулдаг ба сонсгол-тэнцвэрийн мэдрэл ч гэж бас нэрлэдэг.
• сонсголын зам - Сонсголын мэдрэлийн тархин дахь үргэлжлэл. Ширхэгүүд нь харааны төвгөрөөр дамжуулан сонсголын төвд мэдрэмжийг хүргэнэ.
• сонсголын төв - Их тархины чамархайн дээд хэсгийн атираанд байрлана. Энд дуу чимээний мэдрэмжийг боловсруулдаг. Дууны өндөр намаас шалтгаалан өөр өөр хэсэг нь идэвхжинэ.
• Еустакын хоолой - Энэ нь хамар хоолойн хөндийг дунд чих (хэнгэрэгийн хөндий)-тэй холбож, дунд чихийн даралт, гаднах орчингийн агаарын даралтыг тэнцүүлж өгдөг. Ихэвчлэн залгих үед нээгддэг. Хэрвээ удаан хугацаагаар хаагдвал дунд чихний даралт буурч, чих бөглөрөх мэдрэмж төрнө. Гаднах орчингийн агаарын даралт өөрчлөгдөхөд, чих тогших мэт чимээ сонсогддог, энэ үед Еустакийн хоолой нээгдэж хэнгэрэгийн хөндийд агаар орно (гаднах даралт их үед), эсвэл хэнгэрэгийн хөндийгээс агаар гадагшлана (гаднах даралт бага үед).

Чихний яснууд

• чихний хэнгэрэг - Гадна чихийг дунд чихээс тусгаарладаг зөөлөн эд бүхий хальс. Дууны долгионы нөлөөгөөр чичирж эхлэх ба энэ чичиргээг чихний яснуудад дамжуулдаг. Чихний хурц үрэвслийн үед чихний хэнгэрэгт бага зэрэг зүсэлт хийж, үрэвссэн идээ нь дунд чихнээс урсан гарах нөхцлийг бүрдүүлж өгнө.
• алх - Чихний яснуудын хамгийн гаднах нь ба хэнгэрэгийн чичиргээг дөш ясанд дамжуулж өгнө.
• дөш - Дунд талын яс нь, алхны чичиргээг дөрөө ясанд дамжуулна.
• дөрөө - Чихний яснуудаас хамгийн дотор талын яс, энэ нь дөш ясны чичиргээг чихний дунруу дамжуулдаг.

Чихний дун

• гурван хагас дугуй суваг - Толгойн эргэх хурдыг мэдрэнэ. Хэрвээ бидний толгой аль нэг зүгрүү эргэвэл хагас дугуй сувгуудын мэдрэгчид дохиолол үүсэн сонсголын мэдрэл (сонсгол-тэнцвэрийн мэдрэл ч гэж нэрлэдэг)-ийн ширхгээр дамжуулан тархинд хүргэнэ.
• скала вестибули - Скала вестибули доторхи шингэн (перилимф) нь дөрөө ясны чичиргээнийг мэдрэн, чичрэх хөдөлгөөнийг дунгийн орой хэсэгрүү тархаана.
• скала медиа - Дээд талаасаа Рейсснерийн мембранаар скала вестибулагаас тусгаарлагдана, доод талаасаа базилар мембранаар хаагдана. Дотроо шингэн (эндолимф)-ээр дүүрсэн байдаг.
• скала тимпани - Дотроо шингэн (перилимф)-ээр дүүрсэн байдаг. Энэ сувагт долгион нь дунгийн оройноос суурьлуу зүглэн тархдаг.
• сонсголын мэдрэл - 8-р тархины мэдрэл, чихний дунгаас ирэх дохиоллыг тархинд дамжуулж өгдөг. Энэхүү мэдрэл нь тэнцвэр хадгалах талаархи мэдээллийг бас дамжуулдаг ба сонсгол-тэнцвэрийн мэдрэл ч гэж бас нэрлэдэг.
• дугуй цонх - Үүнийг зөөлөн эдийн хальс бүрхсэн байдаг. Долгион нь чихний дунгийн доод суваг дахь шингэнд дугуй цонхны зүгт тархдаг ба энэ нь дунгийн „гарц” юм.
• зууван цонх - Энэ нь зөөлөн эдээс бүрдсэн зууван мембранаар бүрхэгдсэн байдаг ба дөрөө ясны ул энэ мембрантай наалдан байрладаг. Дөрөө яс чичирхэд чичиргээ уг мембранаар чихний дунгийн дээд сувгийн шингэнд дамжина. Зууван цонхыг чихний дунгийн „үүд хаалга” нь гэж хэлж болох юм.

Кортигийн эрхтэн

• үсний эс - Долгион шингээгдэх үед базилар болон текторын мембран нь бие биеэсээ харьцангуйгаар хөдлөн зөрнө.Текторын хальс нь Кортигийн эрхтний үсний эсний гадаргуу дээрх үсэнд хүрэлцэж, махийлгана. Үүнээс үүдэн үсний эсүүдэд дохиолол үүсдэг. Байнга чимээ шуугианд байх үед үсний эс үхэж, сонсгол бүрмөсөн муудах аюултай. Ийм учраас ажлын газрын дуу чимээний хамгаалалт нь маш чухал байдаг.
• текторын мембран - Долгион шингээгдэх үед базилар болон текторын мембран нь бие биеэсээ харьцангуйгаар хөдлөн зөрнө. Текторын хальс нь Кортигийн эрхтний үсний эсний гадаргуу дээрх үсэнд хүрэлцэж, махийлгана. Үүнээс үүдэн үсний эсүүдэд дохиолол үүсдэг.
• базилар мембран - Чихний дунгийн шингэн дотор тархах долгионыг базилар мембран шингээн аваад өөрөө чичирч эхэлнэ. Үүнээс үүдэн базилар болон текторын мембран нь бие биеэсээ харьцангуйгаар хөдлөн зөрнө.
• мэдрэлийн ширхэг

Тонотоп